Het herstel van de economie blijkt gepaard te gaan met grote personeelstekorten. Bedrijven die nu om personeel schreeuwen hebben blijkbaar tijdens de Corona pandemie veel werknemers met tijdelijke (oproep)- en uitzendcontracten ontslagen, ondanks de loonsteun van de overheid. Europese migranten zijn onder andere daardoor wegens gebrek aan inkomsten terug gekeerd naar hun eigen land. En nu kunnen bedrijven blijkbaar geen werknemers vinden die opnieuw die baantjes willen vervullen.
Het zou best wel eens zo kunnen zijn dat we tegen allerlei limieten oplopen van wat burgers op de arbeidsmarkt nog accepteren:
- Onzekere arbeidscontracten;
- Versnipperde werkuren;
- Avond- en weekendwerk;
- Laagwaardig werk;
- Laag betaald werk;
- Zwaar werk;
- Geestdodend werk;
- Opjagend stressvol werk;
- Te hoge opleiding voor routinematig geprotocolleerd werk;
- Niet-passend werk;
- Slechte arbeidsomstandigheden;
- Onbetaalbare huisvesting in de Randstad;
- Vele uren woon-werkverkeer door gebrek aan woningen;
- Achterstanden studie;
- Gebrekkige woonomstandigheden voor migranten.
Blijkbaar hebben werkenden zich tijdens de pandemie beraden over hun werk en hun leven en staan ze niet klaar hun ‘oude werknormaal’ weer op te pakken. Ik ben benieuwd wanneer de eerste onderzoeken over de huidige arbeidsmarkt verschijnen. Het CPB gaf de afgelopen week aan dat jonge mannen tussen 2008 en 2014 minder zijn gaan werken. Maar dat gaat over 7 jaar geleden. De vraag is wat er nu aan de hand is.
Ik verwacht dat we van de kant van de werkgevers weer zeurverhalen te horen zullen krijgen over vrouwen die te weinig uren werken, over ziekteverzuim, over het grote aantal inactieven. Maar dat zal ze weinig helpen. En ik zie het toekomstige Rutte-4 kabinet niet nog eens financieel de zweep over de bevolking leggen om meer mensen te dwingen meer uren te werken, net als in Rutte’s voorgaande kabinetten.
Het kapitalistisch gaat in de kern uit van vraag en aanbod. De werkgevers zijn al meer dan 10 jaar verslaafd geraakt aan goedkope flexibele arbeid (en stagiaires) uit de onderste helft van de werkende bevolking. Blijkbaar lukt dat niet meer. Als de vraag naar dat soort werkzaamheden opdroogt dan zul je met een beter aanbod moeten komen en met andere bedrijven moeten concurreren om werknemers aan te trekken (zie het lijstje boven). En mocht dat voor bedrijven te duur zijn, dan hebben die bedrijven volgens de klassieke liberale economische theorie onvoldoende reden van bestaan. En kunnen dus hun huidige werknemers beter bij andere bedrijven worden ingezet die werkenden wel een beter aanbod kunnen doen.
Het is niet uitgesloten dat verlies aan koopkracht (inflatie) toch weer gaat leiden tot meer aanbod van arbeidsuren. Maar de huidige situatie is wel een voorproefje van het reeds lang voorspelde gebrek aan arbeidskrachten door een verouderende bevolking. De bestaande Nederlandse economische structuur is daardoor op termijn niet te handhaven, tenzij je met bewust beleid veel meer geschoolde migranten toe laat. Maar aan een dergelijk beleid zullen bestuurders hun vingers niet gaan branden.