Het neoliberale kapitalisme heeft een aantal kenmerken waar de meeste burgers nooit bij stilstaan. Het systeem bestaat bij de gratie van belastingbetalende burgers die via hun overheid grotendeels zorgen voor:
- De infrastructuur van wegen, bruggen, vliegverkeer etc.;
- De rechtsbescherming van private bedrijfseigendommen en van zakelijke private transacties;
- De opleiding van toekomstige werknemers;
- De gezondheidszorg voor werknemers;
- De kinderopvang voor werkende ouders;
- Gratis fundamenteel onderzoek door universiteiten;
- Lage lonen en flexibele arbeidscontracten voor jongeren;
- Overheidssubsidies voor investeringen en innovaties;
- De bescherming van de leefomgeving en het schoonmaken van milieuvervuiling / opruimen van afval;
- Het financieel opvangen van grote financiële crises vooral bij bedrijven die te belangrijk zijn om failliet te laten gaan.
De afgelopen 15 jaar is het economisch systeem steeds afhankelijker en instabieler geworden Het drijft op:
- Hoge winsten per aandeel voor anonieme aandeelhouders welke zich vertaalt in steeds hogere beurskoersen;
- Exorbitant betaalde topmanagers die de hoge winsten per aandeel steeds weer op de korte termijn dienen te realiseren;
- Concentratie van produktie en dienstverlening in steeds grotere bedrijven met enorme marktmacht;
- Winsten resulterend uit financiële transacties (papieren luchthandel) die belangrijker zijn geworden dan de produktie van goederen en diensten;
- Het monopolistisch exploiteren van licenties en patenten op grond van immaterieel eigendom (papieren bezit);
- Uitbesteding van de produktie van goederen en diensten door grote bedrijven aan kleinere zwakkere bedrijven wereldwijd (denk aan de boeren);
- Wereldwijde ongestoorde logistieke stromen van grondstoffen en goederen;
- Intensieve ondersteuning door advocaten, juridische adviseurs en rechtssystemen ter bescherming van belangen – met als uitgangspunt dat wat niet expliciet wettelijk verboden is, dus is toegestaan;
- Het massaal aanjagen van de particuliere consumptie door bombarderende reclame via alle media 24 uur per dag;
- Het steeds weer afdwingen van lage rentestanden bij de Centrale Banken;
- Systematische vermenging van de belangen van de ondernemende-, wetenschappelijke, creatieve en de politieke netwerken via personele verbanden, lobbyen, donaties en zelfs pure chantage;
- Ongehinderd zakendoen met autoritaire regimes zo nodig met corrupte middelen;
- Het wereldwijde vermijden van het betalen van belasting in welk land dan ook;
- Het grootschalig systematisch misleidend ‘framen’ van de eigen uitstraling via de media, waaronder duurzaamheidspretenties;
- Het systematisch en betaald via de media zaaien van verdeeldheid tussen bevolkingsgroepen, hetgeen vooral in de Angelsaksische landen plaatsvindt.
Echter het systeem kan zelfs op bovenstaande wijze niet nog decennia uiterst winstgevend, zoals in deze tijd, blijven functioneren zonder:
- Blijvende economische groei;
- Exploitatie van de aarde als onuitputtelijke grondstoffenleverancier;
- Goedkope energie van fossiele brandstoffen – zeker de komende 50 jaar nog niet;
- Een steeds verdere scheiding tussen laagwaardig werk voor velen en hoogwaardig werk voor weinigen;
- Vrije inzet van migranten in de Westerse wereld en de goedkope arbeidsreserves in de derde wereld;
- Wereldwijd vrijelijk de externe kosten van vervuiling af te kunnen wentelen op de burgers;
- Steeds verdergaande mechanisering, automatisering, robotisering, protocolisering en flexibilisering om arbeidstijd- en kosten (dus op de banen van de burgers) te bezuinigen.
Het economisch systeem heeft de afgelopen jaren geleid tot een kleine -van de rest van de wereld volledig afgescheiden – superrijke klasse van bezitters en zelfs tot perverse rijkdom van enkelen. Het is dus ook de vraag of de ontstane economische ongelijkheid maatschappelijk acceptabel blijft.
Het is vanuit deze optiek gezien nauwelijks voorstelbaar dat het wereldwijde neoliberale kapitalisme enige fundamentele bijdrage zal leveren aan het oplossen van de aanstormende crisis in onze leefomgeving. Directies zullen namens de aandeelhouders waarschijnlijk steeds weer reageren op de gebeurtenissen op de super korte termijn en de schade op de lokale samenlevingen afwentelen.
We geloven dus in een systeem dat uitermate kwetsbaar is. Zo heeft de Corona pandemie wel aangetoond.