Je kunt voor de (toekomstige) werkelijkheid van de wereld, ecologisch en maatschappelijk, steeds weer wegkijken, je ogen helemaal sluiten of over gaan tot de orde van de dag, zodat deze je niet dagelijks lamlegt. Immers, als je te lang in de afgrond kijkt, kijkt de afgrond ook in jou (Nietzsche). Maar door in de afgrond te kijken kun je ook ervaren met welke omstandigheden je in je leven rekening moet houden!
Een aanzienlijke meerderheid van de burgers zal de nieuwe werkelijkheid negeren, ontkennen, lippendienst bewijzen, geen rol in hun dagelijks leven laten spelen of een houding aannemen van: na mij de zondvloed. Kennis leidt niet automatisch tot actie, dat zie je ook tijdens deze Corona crisis. Wat er bijvoorbeeld in de rest van Europa of in Amerika gebeurd speelt nu al nauwelijks een rol in al die semi-lockdown discussies. In Nederland protesteert de horeca nog steeds, in Duitsland gaan zelfs de winkels al weer op slot.
Ten aanzien van de opwarming- en de bedreiging van onze leefomgeving zullen de nationale overheden niet voldoende actie ondernemen (behalve steeds weer nieuwe plannen maken), ook niet in internationaal verband. De macht van de economische partijen en de behoudzucht van de meeste burgers maken dit onmogelijk. De Lobbyisten in hun kostuums, de Boeren met hun tractoren, de Autolobby, de Populisten: iedereen staat klaar om actie te voeren tegen noodzakelijke maatregelen. Moeilijk te reguleren internationale bedrijven zullen marketingtechnisch (pure propaganda) hun straatje groen wassen. Tegen al die behoudzuchtige partijen kunnen geen actievoerders voor een schonere wereld weinig uitrichten.
Tenzij hele drastische maatregelen worden genomen zoals bijvoorbeeld het dreigen met sluiten van de top tien vervuilers in Nederland, zal het grote bedrijfsleven slechts mondjesmaat in technologische oplossingen investeren. En mocht dit te duur worden dan verhuizen die naar een minder ‘veeleisend’ land’. Technologie kan behulpzaam zijn, maar zal ons ook niet redden. Want er is steeds weer de vraag: ‘wie gaat dat betalen’ en de vraag is zelfs of die investeringen zinvol zijn, als er over onze grenzen weinig gebeurd.
Een bijkomend effect (voer voor populisten) is dat de klimaatverandering en andere vervuiling een permanente extra stroom, nu van klimaatvluchtelingen, op gang zal brengen vooral naar Noord-Europa en Noord-Amerika. De Corona crisis heeft economisch grote gaten geslagen in Zuid Europa. Op dit moment al vertrekken Europese migranten en zelfs geaccepteerde asielzoekers uit het Zuiden naar het Noorden, waar ze werk en betere voorzieningen hopen aan te treffen. De overbevolking in ontwikkelingslanden met klimatologisch escalerende problemen (water- en voedselvoorziening) zal hieraan in belangrijke mate bijdragen.
We zitten dus als kikkers op een hele grote opwarmende bakplaat. We kunnen persoonlijk daar niet aan ontsnappen, maar wel de hoekjes zoeken waar we nog met enige vreugde en voldoening zelf en met anderen een relatief stabiel leven kunnen proberen te leven. We hebben persoonlijk geen morele plicht om als machteloos slachtoffer de verandering van onze leefwereld te ondergaan.
Vanuit welke optiek dan ook, lijkt de enige mogelijke weg om onze levens in de toekomst vooral in lokale- en regionale gemeenschappen vorm te geven, omdat we alleen op die wijze nog enige rechtstreeks invloed op onze leefomstandigheden zullen kunnen uitoefenen.